Fonemy to najmniejsze elementy mowy. Dzięki słuchowi fonematycznemu potrafimy prawidłowo je rozróżniać. Dziecko z zaburzonym słuchem fonematycznym słyszy prawidłowo, jednak ma problem z analizą zasłyszanych dźwięków. W takim przypadku niezbędne są ćwiczenia słuchu fonematycznego, gdyż te deficyty mogą w przyszłości prowadzić m.in. do dysleksji i dysgrafii.
W zabawie najłatwiej !!!Ćwiczenia słuchu fonematycznego dla młodszych dzieci.
U małych dzieci ćwiczenia słuchu fonematycznego możemy przeprowadzać w czasie zabawy, spaceru lub wykonywania czynności domowych. Z racji wieku muszą być to ćwiczenia niewymagające materiału literowego oraz ćwiczenia rytmiczne. W czasie spaceru możemy bawić się z dzieckiem w rozpoznawanie dźwięków dobiegających z ulicy: szum jadących samochodów, stukanie butów o chodnik lub odgłos szczekającego na spacerze psa. Możemy pokusić się o naśladownictwo usłyszanych dźwięków, to znacznie wzmocni procesy poznawcze.
Ćwiczenia słuchu fonemowego bardzo łatwo przeprowadzać z maluchem również w domu. Można użyć do tego celu sypkie produkty z naszej kuchni. Przesypywanie grochu, fasoli, makaronu, ziaren kawy czy też mąki, pomoże maluchowi wyczulić słuch. Warto zabawić się z dzieckiem w zgadywanki.
Ćwiczenia słuchu fonematycznego dla dzieci starszych
Ze starszymi dziećmi można przeprowadzać już ćwiczenia, które przygotują je do nauki czytania i pisania. Będą to ćwiczenia polegające na analizie i syntezie wyrazów. Przykładowe ćwiczenia poniżej.
Wyróżnianie wyrazów w zdaniu
Wyróżnianie sylab w wyrazie, najlepiej za pomocą klaskania (jedna sylaba – jedno klaśnięcie), oprócz tego można bawić się w uzupełnianie wyrazów sylabą, podajemy pierwszą sylabę, np. „ma”, a dziecko dodaje – „pa” (mapa).
Słuchanie wierszy, w których występuje jak najwięcej dźwięków do naśladowania
Dobieranie w pary wyrazów, które różnią się tylko jedną głoską i dzięki czemu tworzą rym (koza – kosa, mama – dama, tata – data, pije – bije, Ala – Ola). Kolejną wersją tej zabawy może być podkreślanie czerwoną kredką wyrazów, które „syczą”, a niebieską, tych, które „szumią” (np.: sok, puszka, szachy, kostka, proszek, ser).
Wymyślanie wyrazów zaczynających się od podobnie brzmiących liter
Przykładowo, dzieci wymyślają wyrazy na literę „g” a potem na „k”. Inną formą tej zabawy może być wyszukiwanie wyrazu, który zaczyna się na ostatnią literę poprzedniego wyrazu (mąka – atlas – samolot – tygrys – samochód – dom).
Wymyślanie wyrazów na określoną głoskę – szukanie do nich rymu
Wyjaśnianie znaczenia wyrazów tak samo brzmiących np.: może : morze , blok (techniczny do rysowania) : blok (mieszkalny). Inną opcją jest tworzenie wyrazów zaczynających się na określoną sylabę: wo – woda, bu – buty, itd.
Pamiętajmy, aby odpowiednio wcześnie zwrócić uwagę na wszelkie symptomy pojawiające się podczas wykonywania ćwiczeń słuchowych dla dzieci starszych mogące budzić jakiekolwiek obawy. Jeśli zauważy się trudności w zapamiętywaniu i powtarzaniu dłuższych zdań, mylenie wyrazów o podobnym brzmieniu, przekręcanie wyrazów lub ich zgadywanie, koniecznie zareagujmy. Ćwiczenia słuchu fonematycznego pomogą zniwelować te problemy oraz ułatwią naukę w późniejszym okresie.
