Rotacyzm (reranie) to jedna z wad wymowy, którą charakteryzuje niewłaściwe wymawianie głoski /r/.
/R /to głoska dźwięczna, twarda, powstaje na skutek wibracji przedniej części języka. Jej prawidłowe wybrzmienie wymaga dużej sprawności języka i jego odpowiedniego ułożenia, tak by koniuszek lekko się poruszał, dotykając wałka dziąsłowego (tuż za górnymi siekaczami).
Rodzaje rotacyzmu:
Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje rerania - mogirotacyzm, pararotacyzm oraz rotacyzm właściwy. Mogirotacyzm cechuje brak głoski /r/ w systemie fonetycznym i pomijanie jej w czasie mówienia (yba zamiast ryba, ak zamiast rak).
Pararotacyzm (rotacyzm rozwojowy) to stan, kiedy dziecko przez pewien czas zastępuje /r/ innymi literami, takimi jak /l, ł lub j.
Rotacyzm właściwy to z kolei nieprawidłowe wymawianie głoski /r/.
Rodzaje rotacyzmu właściwego:
- wargowe - drgania obejmują wargi przy górnych lub dolnych siekaczach,
- języczkowe - drgania obejmują języczek na końcu podniebienia miękkiego,
- podniebienne - drgania na skutek zbliżania się tylnej części języka do podniebienia miękkiego,
- międzyzębowe - czubek języka wsuwa się pomiędzy zęby,
- krtaniowe - głoska r wydobywa się z głębi krtani,
- gardłowe (wymowa francuska) - drgania występują między nasadą języka, a tylną ścianą gardła,
- policzkowe - w trakcie wymawiania słowa powietrze przepływa w stronę policzków,
- nosowe - spowodowane niedomknięciem przejścia do jamy nosowej,
- boczne - powietrze przedostaje się między górnymi dziąsłami, a boczną krawędzią języka.
Przyczyny rotacyzmu są bardzo zróżnicowane, wśród nich wymienia się:
- nieprawidłowości w budowie anatomicznej języka,
- za krótkie wędzidełko,
- rozszczep podniebienia miękkiego,
- zbyt duży język,
- zbyt krótki język,
- słaba ruchomość koniuszka języka,
- mniejsza sprawność mięśni języka,
- wady zgryzu,
- nieprawidłowe wzorce wymowy,
- brak słuchowej umiejętności rozróżniania poszczególnych głosek.
