Przez pierwsze lata swojego życia dziecko połyka w sposób infantylny, czyli podczas połykania śliny, pokarmów język leży płasko, na dnie w jamie ustnej, napiera o zęby, czasami nawet wchodzi między nie (tzw. połykanie infantylne). W tym czasie mięśnie ust napinają się. Jest to sposób prawidłowy. Jeżeli jednak taki sposób połykania nie ulega zmianie u dzieci trzyletnich lub czteroletnich, mówimy wtedy o przetrwałym, niemowlęcym, nieprawidłowym sposobie połykania. Połykanie infantylne przyczynia się do wykształcenia się wad zgryzu, a co za tym idzie, pojawią się wady wymowy.
Co jest przyczyną połykania infantylnego?
Jak wykazano, do najczęstszych przyczyn przetrwałego połykania infantylnego możemy zaliczyć:
- zbyt długi okres karmienia dziecka papkami oraz musami,
- nieprawidłowo dobrany smoczek,
- bardzo długie karmienie dziecka pokarmem z butelki,
- niewłaściwe zachowanie równowagi mięśniowej języka oraz warg,
- obniżone napięcie mięśniowe w obrębie aparatu artykulacyjnego.
Jak wygląda terapia logopedyczna?
Nauka połykania dojrzałego nie jest łatwa, zwłaszcza, kiedy są już utrwalone nieprawidłowe nawyki. Jest to proces, który wymaga zmiany nawyków, determinacji oraz konsekwencji. Jeśli dziecko ma już wszystkie zęby mleczne, stosujemy wówczas ćwiczenia korygujące niewłaściwe przyzwyczajenia.
Przejście z połykania infantylnego na połykanie dojrzałe składa się z kilku etapów:
- ćwiczenia pionizacyjne,
- ćwiczenia połykania śliny,
- ćwiczenia połykania płynów.
Zaplanowane ćwiczenia logopedyczne dzieci realizują każdego dnia. Co więcej, wykonując odpowiednio dobrane ćwiczenia, utrwalamy prawidłowy nawyk połykania.
Ćwiczenia na pionizację języka:
Istnieje wiele ćwiczeń pionizujących język. Poniżej przedstawiam kilka sprawdzonych i niezawodnych pomysłów:
- Mlaskanie jak kotek, który pije mleko,
- Kląskanie, czyli uderzanie językiem o podniebienie,
- Stukanie językiem o wałek dziąsłowy, a więc tak zwany „Dzięcioł”,
- „Sufit i pędzelek” – udajemy, że podniebienie to sufit i prosimy dziecko, aby czubkiem języka pomalowało go,
- „Glonojad” – przysysamy czubek języka do podniebienia, za górnymi zębami i staramy się jak najdłużej utrzymać w tej pozycji.
Ćwiczenia na połykanie śliny:
- Uśmiech i połykanie: Przyklej czubek języka do podniebienia tuż za górnymi zębami. Wypnij go do szerokiego uśmiechu, po czym połknij ślinę.
- "Sznurek": Przyklej język do podniebienia. Następnie "przeciągnij" go do góry, w stronę podniebienia, połykając ślinę.
- "Malarz": "Pomaluj" podniebienie językiem od zębów w stronę gardła, a następnie połknij ślinę.
Ćwiczenia na połykanie płynów:
- "Przyklejony" język: Ułóż język na podniebieniu i przyklej go. Następnie połknij płyn. Warga nie powinna być napięta.
- "Uśmiech i połykanie": Nabierz niewielki łyk wody. Połóż język za górnymi zębami. Uśmiechnij się szeroko, zamykając zęby, i połknij płyn.
- "Karuzela": Przytrzymuj czubek języka przy podniebieniu, jednocześnie połykając wodę. Po chwili połknij wodę, unosząc język do góry, zamykając zęby.
- Zaciskanie warg: Ćwicz z płynem, wykonując ruchy warg w "ryjek" i zamykając usta. Połykaj płyn, przesuwając go językiem do góry, tak jakbyś przykleił go do podniebienia.
